Foça
Foça, Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde yer alan Gediz Deltası balık türleri açısından oldukça zengindir ve göçmen kuşların uğrak yeridir.
Genel Özellikleri
Foça doğal ve tarihi zenginliklerin korunması amacıyla Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak ilan edilmiştir. Foça barındırdığı nesli tehlike altında olan türler arasında bulunan Monachus monachus (Akdeniz keşiş foku) açısından iyi bilinen bir bölgedir. Çam ormanları ve makilar bitki örtüsünü şekillendirir ve kurt, tilki, çakal, sansar keklik, güvercin ve bıldırcın gibi canlılara yaşam alanları oluşturmuştur. Foça ÖÇKB içerisinde yer alan Gediz Deltası balık türleri açısından oldukça zengindir ve göçmen kuşların uğrak yeridir.
Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi; İzmir ili, Foça ilçesinden oluşmaktadır. Foça, Ege Bölgesi’nde İzmir İline bağlı 28 ilçe merkezinden biridir. Batıda İzmir Körfezi, doğuda Menemen İlçesi, Kuzeyde Çandarlı Körfezi ile çevrili olan yerleşim alanı İzmir’e yaklaşık 70 km uzaklıktadır. Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi 227 km2’lik bir alanı kaplamaktadır. Foça’ya bağlı bir bucak ile 5 adet köy bulunmaktadır.
Foça Yarımadası küçüklü büyüklü koylarla kaplı bir sahile sahiptir. Bu koylar mavi ve yeşilin iç içe olduğu doğal bir güzellik sergilemektedir. Foça kıyılarını oluşturan ve üzerinde yerleşme bulunmayan yarımadalar (İngiliz ve Fener Burnu vb.) denize açılan doğal uzantılar olarak Foça silueti ve çevresel değerler açısından korunmuş alanlardır. İncir, Fener, Eşşek, Hayırsız, Orak adaları ve Siren Kayalıkları da bu koyları süslemektedir. Tarihi, kültürel zenginliğin mitolojideki yeri bakımından önemli olan arkeolojik doğa ve mimari değerlerin bir bütün olarak yer aldığı Foça, arkeolojik, doğal ve kentsel sit alanları bulunması nedeniyle bir çok kıyı yerleşim birimine göre daha az yapılaşma gösteren ve nispeten bozulmamış bir yerleşim merkezidir.
Bölgenin taşıdığı önemin büyük bölümü binlerce yıldır burada yaşayan ve hatta ilçeye adını veren foklardan kaynaklanmaktadır. Monachus monachus (Akdeniz keşiş foku) bugün dünya üzerinde yaklaşık 400 adet kalmış olup nesli tehlike altında olan türler arasına girmektedir. Türkiye kıyılarındaki sayısının ise 100’den az olduğu tahmin edilmektedir. Orak Adasının batı kıyısını oluşturan Siren Kayalıkları fokların üremek ve yavrulamak amacıyla kullandıkları mağaralar açısından hayati öneme sahiptir. Bölgedeki kıyılar zengin balık stokları ve deniz sığlıkları yönleriyle de foklar için en uygun habitatlardan birisi olarak bilinmektedir.
Bölge tipik Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. Kışlar ılık ve yağmurlu, yaz ayları kuru ve sıcaktır. Foça İlçesinin yaklaşık %50’si Kızılçam ormanları ile kaplıdır. Florayı ağırlıklı olarak maki oluşturmaktadır. Genel olarak ormanlarında domuz, kurt, çakal, tilki, sansar, keklik, üveyik, bıldırcın gibi türler yaşamaktadır. Gediz Deltası ise göçmen kuşların uğrak yeri olup balık türleri bakımından da zengindir. Burada yaban kazı kış ve sonbahar aylarında bolca görülmektedir.
Foça Yarımadası, Aliağa İlçesinden Gediz Nehrinin denize döküldüğü noktaya kadar, küçüklü büyüklü koylardan oluşan bir kıyı şeridine sahip olduğundan su ürünleri yönünden şanslı bir konuma sahiptir. Bu nedenle Foça tarihinde eskiden beri balıkçılık bir sektördür. Denizde avlanan çipura (Sparus auratus), levrek (Dicentrarchus labrax), mercan (Pagellus mormyrus), kefal (Mugil sp.), mezgit (Merlangius merlangus), barbun (Mullus barbatus), sardalya (Sardina pilchardus) vb balık türleri birçok ailenin geçim kaynağını temin etmektedir.
Foça İlçesi 1. derece deprem kuşağında yer almaktadır. İlçe volkanik bir yapıdan oluşan engebeli bir araziye sahipse de, Gediz Nehri’nin oluşturduğu alüvyon arazi deltadan dolayı geniş bir ovaya sahiptir.
Topografik açıdan, denize açılan bir çanak şeklinde yer alan Foça’da yerleşim, topografyanın en az eğimli olduğu alanda yer alır. Eğimin yoğunlaştığı bölgede sit alanları ile askeri alanların bulunması, yerleşimin kentsel silueti etkileyecek biçimde yükselmesini bir ölçüde engelleyebilmiştir. Kentin doğusunda yer alan alanların bir bölümü zeytinliklerden oluşmaktadır ve bu alanların büyük bir kısmı da I. ve II. Derece doğal sit alanı olarak belirlenmiş alanlardır. Foça merkezi kentsel sit alanıdır.
Foça’ nın belgelere dayanan 3000 yıllık bir tarihi vardır. Bölge, antik dönemde “Phokaia” ismini taşıyordu ve İyon yerleşmelerinin en önemlilerinden biriydi. Bugünkü batı uygarlığının temelleri İ.Ö. 6. yy da İyonya’da atılmıştır. Foça’da İyon, Pers, Roma, Bizans ve Osmanlı medeniyetlerden kalmış, tarihi ve turistik özelliği olan birçok yapı bulunmaktadır. Bunlardan bazıları: Taş Ev (M.Ö.4.yy.da yapılmış bir anıt mezardır), Kyme antik kenti, Dışkale (iç kısımlarında Türk Hamamı kalıntıları bulunmaktadır.1678’de yapılmıştır), Ağalar Konağı (19.yy.dan kalma konakta Atatürk de misafir edilmiştir), Şeytan Hamamı (antik çağda yapılmış bir aile mezarıdır), Sur ve Beşkapılar (ortaçağdan kalmıştır), Fatih Camii (1455), Osmanlı mezarlığı (1520-1566), Hafız Süleyman Mescidi’dir. Foça antik çağda bir seramik merkezidir. Arkeolojik kazılarda özellikle Grek ve Roma dönemlerine ait bol miktarda seramik buluntulara rastlanması yörede bu sanat dalının gelenekselleştiğinin bir kanıtıdır.
kaynak:https://csb.gov.tr/foca-makale
